Հայրենադարձություն երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո

Նախաբան
Հայկական հարցը 1920-ական թվականների սկզբին Եվրոպայում 3անգամ քննարկվել է: Այդ ժամանակ Եվրոպայում գործում էին հայկական  երկու կազմակերպություններ, մեկը`ազգային պատվիրակություններ, որը ղեկավարում էր եգիպտահայ մեծահարուստ Պողոս Նուբար փաշա ու Գաբրիել Նորատունկյանը: Մյուս պատվիրակությունը կոչվում էր  Հայաստանի հանրապետության կամ Արարատյան հանրապետություն, որը ղեկավարում էր`Ավետիս Ահարոնյան: Առաջին անգամ հայկական հարցը քննարկվեց Լոնդոնում 1921թվի Փետրվարի-Մարտ ամիսներին տեղի ունեցավ միջազգային կոնֆերասում:Հայերը պահանջում էին միայն երկու բան
ա) Ստիպել թուրքիային, որ նա կատարի Սևերի պայմանագիրը Վան, Վիտնիս, Էզրում, Տրապիզոն նահանգները պետք է անկախանային:
բ)Կիլիկիայի ինքնավարությունը:
Թուրքերը հայերից պահանջում էին ևս երկու բան:
ա)Հրաժարվել Սևերի պայմանագրից, և Կիլիկիայից:
Լոնդոնում ընդունվեց, մի անորոշ որոշում, ցեղասպանությունից փրկված սփյուռքահայերը գան հայրենիք ապրեն:
Երկրորդ անգամ հայկական հարցը քննարկվեց ազգերի Լիգայում 1921-Սեպտեմբերի 21-ից-22ը, որոշվեց նույն անորոշ որոշումը , համայն տարածքները որտեղ հայերը կգային ապրեին կոչվելու էր ազգային օջախ:
Երրորդ և վերջին անգամ հայկական հարցը քննարկվեց Լոզանի Կոնֆերանսում: 1922թվի Նոյեմբերից 23թվի հուլիս, այստեղ Իսմեկ փաշան ցինիկաբար հայտարարեց, հայերն ունեն իրենց պետությունը դա խորհրդային Հայաստանն է, թող գնան իրենց հայրենիքում ապրեն:

Առաջին փուլ
1921թվից-1936 թիվը Սփյուռքից Հայաստան եկավ 42.000հայ: