Համաշխարհային պատերազմ

Այս պատերազմին մասնակցել էն շուրջ 600.000 հայեր որից 400.000 Հայաստանից և խորհրդային միության այլ հանրապետություններից։Օրինակ Վրաստանից Ռուսաստանից և այլն մնացած 200.000 աշխարհի այլ պետություններից։Միայն ստալինգռադի ճակատամարտին մասնակցել են 30.000 հայեր ցավոք այդ 600.000-ից ավիլքան 200.000 զոհվեցին իսկ 100.000-ից ավել հայեր դարձան հաշմանդամ։ պատերազմի տարիներին խորհրդային միության բոլոր ազգերը այդ թվում նաև հայերը ստեղծեցին ազգային դիվիզյաներ։Այդ ազգային դիվիզյաներ 6 հատ էին այդ դիվիզյաներ էին 76,89 Թամանյան,261,390,408,409 բոլորը հրաձգային էին։Թամանյան դիվիզիայի անունը ստացավ քանի որ 89 րդ հայկական դիվիզյան կռվել է սև ծովի ու Ղրիմի մոտ գտնվող թաման թերակղզում որտեղ այս դիվիզիայի հերոսություն է գործել այս դիվիզիայի հրամանատարն է եղել 1943 թվականից գենեռալ նվեր Սաֆարյան։Այս դիվիզիայն տվել է 9 խորհրդային միության օրինակ Սուրեն Առաքելյանը ,Հունան Ավետիսյանը որոնք իրենց մարմնով փակեցին թշնամու կրակակետը այս դիվիզիայի խորհրդային միության բխմյուս ազգային դիվիզյաներից արաջինը եղել ոչ միայն է եղել որ հասել է Բեռլին և ռայլխստագի կամարների հնչեց հայկական մարտական հաղթական քոչարին։Այս վեց դիվիզյաներից առաջինը կռվի է գնացել 390 րդ դիվիզիայի որը ցավոք գլխովին ջաղջախվել է Ղրիմում հրամանատար Սիմոն զարքյանը զոհվել է և խորհրդային միության ղեկավար Ստալինի հրամանով  390 րդ դիվիզիայն լուծարվելա 1942 թ. հունիսի 14-ին։76 րդ դիվիզիայն ստեղծվելիք արաջինը 1922 թ.որը կռվել է ստալինգռադի  պատերազմում։408-րդ դիվիզիայի կռվել է սև ծովի մոտ տուափսե և նովորոսիսկ ոչ փակել է գերմանացիների ճանապարհը դեպի Անդրկովկաս։409-րդ դիվիզիան հյուսիսային Կովկասից մազդո քաղաքից կռիվներում մտել է ևրոպա կռվել է ռումինյայում,Ավստրիայում,հունգարիայում և Չեխիայում 45 թվի հուլիսի 2-ին այս դիվիզիայի վերադարձավ հայաստան։261 րդ դիվիզիան մնաց հայաստանում հայ թուրքական սահմանը արաքսի ափին Հայաստանը պաշտպանելու Թուրքիան չնայած իրեն հայտարարել էր չեզոք բայց սպասում էր ստալինգռադի ճակատամարտի երգին եթե գերմանացիները հաղթեին թուրքերը անցնելու էին Արաքս գետը...